Tấm Cám: Hồi ức một cái bóng
Loạt truyện "cánh tả mới" (1)
Bát cơm không đều
Ngày xửa, ngày xưa, trong một ngôi làng nhỏ nơi con trâu còn nhớ tên người gác tàu hàng tổng, có một cô gái tên là Tấm.
Tấm là tên người, nhưng cũng là thân phận. Làm tấm, làm nền. Không ai trải chiếu đỏ cho kẻ lau.
Cha chết sớm, mẹ mất từ trước. Tấm lớn lên trong bóng của người đàn bà khác — dì ghẻ, và Cám, em cùng cha khác mẹ.
Cám, người ta gọi là “đẹp như tranh dân gian,” nhưng thực ra là tranh phấn son được in từ vùng đô thị hóa, tranh in lịch.
Dì thì không ghẻ lạnh, chỉ ghét. Mỗi sáng đều rải nắm gạo xuống đất để bắt Tấm cúi xuống lượm.
Ao nước
Tấm bắt được cá. Không phải cá thần, không biết nói, chỉ biết im lặng mà nhìn. Con cá ấy, giống như Tấm, tồn tại bằng cách né những chiếc dép bay vào mặt.
Nó không nói, nhưng ánh nhìn như biết cả những điều Tấm chưa từng dám thốt ra.
Dì và Cám giết cá. Luộc cá làm canh. Chia nhau ăn. Tấm chỉ còn bộ xương.
Nhưng lạ kỳ, chính bộ xương ấy — không còn da, không còn thịt — lại là thứ đầu tiên dạy cho Tấm cách bảo vệ mình.
Có lẽ, khi người ta bị lột sạch, họ mới học cách lên tiếng.
Rau cần, rau răm, hành, thì là, ớt.
Máu chim, áo dối
Lễ hội hoàng cung.
Nhà vua tổ chức tuyển vợ. Cổ truyền hay chiêu trò quyền lực thì không rõ, chỉ biết đó là dịp duy nhất dân đen được ăn mặc khác thường mà không bị đánh lòi cớt.
Tấm được chim chóc giúp làm đẹp. Không phải vì chim yêu người, mà vì chim ghét kẻ đuổi chúng khỏi ruộng.
Nhà vua chọn Tấm. Có thể vì Tấm đẹp. Cũng có thể vì Tấm không nói. Xã hội thích những người đẹp mà im lặng.
Cái chết không hashtag
Dì và Cám bảo Tấm trèo lên cây cau để hái cau dâng cúng giỗ cha. Trong lúc Tấm đang ở trên ngọn cây, cả hai lén chặt gốc.
Tấm ngã xuống ao và chết chìm. Không ai nghe thấy tiếng kêu. Không ai tìm xác.
Cái chết của Tấm không gây rúng động. Không có hashtag. Không có điều tra độc lập.
Người ta bảo Tấm “lành quá nên bị hại”.
Lành? Hay là vì Tấm không được quyền giận?
Hay là vì, tất cả chúng ta đều là cá.
Những lần trở lại
Tấm trở lại. Nhiều lần. Mỗi lần một dạng.
Con chim bay vào hoàng cung. Bị giết.
Cây xoan trổ hoa. Bị chặt.
Khung cửi dệt lụa. Bị đốt.
Quả thị lăn vào tay em bé. Nấu chè mật mía.
Nhưng Tấm không chịu chết. Không buông.
Không phải vì phép màu.
Mà vì trong mỗi thứ bị giết, có một phần của cô còn đó — không có gì dứt bỏ hoàn toàn.
Gương soi nghiêng mặt
Khi Tấm trở lại lần cuối, cô không còn là Tấm của ngày xưa. Không còn khép nép, không còn đợi vua. Không còn làm nền cho khung cảnh.
Mái tóc cô dài như ký ức bị kéo giãn. Ánh mắt cô không soi gương, mà soi những kẻ đang nhìn.
Gió không dám chạm vào áo cô.
Cô bảo Cám:
“Muốn đẹp như ta, thì hãy xuống nồi mà luộc.”
Không gào. Không thét. Chỉ nhẹ như thể đang rủ rê. Như thể cái nồi ấy là giường ngủ.
Người ta tranh cãi. Rằng Tấm ác. Rằng đạo đức ở đâu?
Nhưng hỏi thật nhé: đạo đức nào cho người đã bị giết?
Hồi ức một cái bóng
Tôi từng là Cám.
Tôi từng là Tấm.
Tôi từng là người xem.
Tôi từng không lên tiếng khi thấy người khác bị giậm.
Tôi đã từng nghĩ: nếu im lặng, sẽ được tha.
Nhưng hóa ra, kẻ sống sót không phải là kẻ ngoan hiền.
Mà là kẻ biết hồi sinh, rồi nổi loạn.
Và có thể, trong tâm thức của rất nhiều người đã từng bị chọn, bị gánh còng lưng, bị chà, bị xiết, “Tấm” chỉ là một cách để nói lên: Tôi đang tồn tại. Tôi đang trở lại.
Đây.
